Voor het einde van het jaar nog even snel de brilvergoeding van je zorgverzekeraar opmaken. In de rubriek zorgverzekeringsmythes schrijft gezondheidsjournalist Tijn Elferink wekelijks over zorgverzekeringen. Vandaag: waarom zorgpremie betalen niet hetzelfde is als recht hebben op een bril, gehoorapparaat of fysiotherapie.
Het einde van het jaar in zicht. Brillen- en gehoorapparatenwinkels roepen consumenten op nog snel een nieuwe bril of gehoorapparaat te kopen. Je hebt recht op een vergoeding omdat je er tenslotte premie voor hebt betaald en je eigen risico is er toch al doorheen. Kortom: een nieuwe bril of gehoorapparaat is gratis of ‘zo goed als’, zo beloven de ketens.
Recht hebben op een nieuwe bril of gehoorapparaat klinkt logisch; waar betaal ik anders premie voor? Toch zijn reclames zorgverzekeraars een doorn in het oog. ,,Je zorgverzekering is geen abonnement”, zegt Jascha Hagendoorn van zorgverzekeraar VGZ.
Gebaseerd op solidariteit
Anders dan een abonnement, is een zorgverzekering gebaseerd op solidariteit. ,,We betalen allemaal premie om goede, passende zorg te kunnen garanderen voor wie dat echt nodig heeft. Die gratis bril betaalt de consument dus wel degelijk.” Net zoals niet gebruikte fysiobehandelingen niet gratis zijn.
Het verschil tussen ergens voor betalen en consument zijn, is voor verzekeraars soms lastig uit te leggen. We ondergaan niet allemaal een hartoperatie, maar je hebt er wel recht op als het nodig is. Als meer mensen een hartoperatie ondergaan, dan kost dat meer en gaat de zorgpremie omhoog. Dat is goed zo lang die operatie écht nodig is. Anders gaan de kosten onnodig omhoog en betalen we met z’n allen onnodig meer.
Een vorm van misleiding
Van zogenoemde zinnige zorg is bij brillen en gehoorapparaten niet altijd sprake. Daarom stuurden zorgverzekeraars in 2017 al een brief naar hoorzorg- en opticienketens. ,,Het spreekt voor zich dat wij het belangrijk vinden dat er goede toegang is voor mensen die een hulpmiddel nodig hebben”, schreven ze. ,,Maar wij begrijpen niet dat het nodig is om daarbij een relatie te leggen met het idee dat dit gratis of als het ware gratis is.” Suggereren dat hoortoestellen en brillen ‘als het ware gratis’ zijn, vinden de zorgverzekeraars ‘een vorm van misleiding’.
“Zorgverzekeraars zien, ook in andere delen van de zorg, dat zorgaanbieders inspelen op de gedachte dat zorg gratis of voordelig kan zijn.”
Petra van Holst, Zorgverzekeraars Nederland
Bril- en hoorzorgketens verwijderden de logo’s van zorgverzekeraars uit hun reclames. Maar de reclames zelf bleven. ,,Helaas”, zegt Petra van Holst, directeur van Zorgverzekeraars Nederland (ZN). ,,Zorgverzekeraars zien, ook in andere delen van de zorg, dat zorgaanbieders inspelen op de gedachte dat zorg gratis of voordelig kan zijn door berekenend gedrag.”
Reclames stimuleren zorgconsumentisme
De trend van zorgconsumentisme wordt gestimuleerd door reclame. CDA-Kamerlid Joba van den Berg wil daarom een verbod op reclames voor zorg die door de basisverzekering wordt vergoed. Een orthopeed die een advertentie in de krant plaatst en een GGZ-aanbieder die influencers betaalt om hun ervaringen met deze aanbieder op Instagram te delen.
Maar zorgaanbieders mogen adverteren, zegt Ernst Kuipers (VWS). Reclames leiden volgens de minister niet tot medicalisering van klachten. Het is de huisarts die bepaalt of zorg nodig is, stelt hij. Dat betekent dat consumenten nul op het rekest kunnen krijgen. Zoals wie geen klachten heeft en zijn of haar bloed wil laten checken.
Aangezien we de zorg met z’n allen betalen, geldt ook hier: moet de hele samenleving meebetalen als een fitboy of -girl zijn of haar vitamine en mineralenwaardes wil weten? Nee, zeggen zorgverzekeraars. Wie geen klachten heeft, moet zo’n bloedonderzoek zelf betalen.
Gezonde mensen gestraft
Dat lijdt soms tot scheve gezichten, merkte ook huisarts Rinske van de Goor. Waarom krijgen zieke mensen die ongezond leven een onderzoek wel vergoed? En worden gezonde mensen die bewust leven gestraft? Dat is ‘de arrogantie van de gezonde waarmee ze haar vermeende recht op zorg komt opeisen’, schreef Van de Goor in haar column in de Volkskrant.
Van de Goor heeft gelijk: veel mensen hebben urgentere vragen dan of hun vitaminewaardes wel goed zijn. Dat is zeker in deze tijden van personeelstekorten in de zorg relevant. Voor brillen en gehoorapparaten geldt vooral dat solidariteit alleen toekomst heeft als we alleen zorg gebruiken die nodig is. Van Holst van ZN: ,,En niet meer dan dat.”
Deze aflevering van Zorgverzekeringsmythes verscheen eerder op AD.nl.